Dokumenty diecezjalne

Zarządzenie nt. muzyki w celebracjach sakramentu małżeństwa i chrześcijańskiego pogrzebu

Zarządzenie

Materiały pomocnicze w ukształtowaniu muzyki liturgicznej w celebracji chrześcijańskiego pogrzebu

ARCHIDIECEZJALNA KOMISJA MUZYKI SAKRALNEJ W KATOWICACH

WSTĘP

Perspektywa wieczności najwłaściwszym kryterium

Pogrzeb to pożegnanie bliskiej osoby, a równocześnie uświadomienie sobie skąd jesteśmy i dokąd idziemy. Muzyka podczasogrzebowej pełni ważną a zarazem delikatną rolę – z jednej strony współtworzy święte obrzędy z drugiej zaś wpływa na odczucia uczestników, by byli zdolni do uwielbienia Boga. Tak jak w dialogu przed prefacją brzmi: „W górę serca” – „Wznosimy je do Pana”, tak też w trudnej sytuacji śmierci najlepszym kierunkiem myślenia i działania jest perspektywa spotkania z Bogiem. Dlatego właśnie bardzo ważne jest zachowanie wierności prawu i duchowi liturgii, gdyż to gwarantuje, że człowiek nie zatraci się w sobie, nie narzuci Bogu swoich emocji i przywiązań, ale da się poprowadzić poprzez sakralną atmosferę do wdzięczności i zaufania Temu, Który najlepiej rozumie i towarzyszy. Wykonywane w czasie obrzędów pogrzebowych śpiewy powinny wyrażać nadzieję i wiarę w zmartwychwstanie (por. Instrukcja KEP o muzyce kościelnej, nr 31).

Praktyczna pomoc została już przygotowana

Archidiecezjalna Komisja Muzyki Sakralnej stara się pomóc w praktyce – zarówno kapłanom, jak i organistom oraz innym muzykom (także solistom), jak również wiernym (tu zwłaszcza rodzinie zmarłego). Niniejsza broszura została opracowana jako odpowiedź na wątpliwości, a nawet spory. Jest również rozwinięciem myśli, zawartej w najnowszej Instrukcji Konferencji Episkopatu Polski o muzyce kościelnej, o stosowności, adekwatności i właściwych proporcjach między śpiewem a utworami solowymi (w ramach celebracji sakramentów i sakramentaliów, por. n. 30g).

Profesjonalni muzycy i godne pożegnanie

Jest sprawą bezdyskusyjną, że przede wszystkim sami muzycy – zarówno organiści jak też soliści, którzy kształtują muzykę liturgiczną nie mogą nie znać lub (co gorsza!) lekceważyć przepisów z nią związanych. O tym, że nie każda forma sztuki nadaje się do świątyni, pisał Joseph kardynał Ratzinger - papież Benedykt XVI („Nowa pieśń dla Pana”: „Przeciw estetyzmowi jako celowi samemu w sobie”, Kraków 1999, s. 168-169). Profesjonalizm, to nie tylko umiejętności, ale i poszanowanie granic – stosowność. Od dobrego organisty i solisty zupełnie naturalnie oczekuje się propozycji wartościowego repertuaru, a także umiejętności ułożenia go w liturgii tak, by nie naruszyć adekwatności treści i sensu obrzędów.

„Przyjacielu, jakże tu wszedłeś?”

Fragment z Ewangelii św. Mateusza (Mt 22,1-14) wskazuje wyraźnie, że Bóg zaprasza każdego, lecz także od każdego oczekuje postawy rozumienia i szanowania tego, co święte.

W praktyce parafialnej nierzadko dochodzi do presji wobec księdza lub organisty odnośnie wykonania świeckiego utworu, opartej na argumencie, że ów utwór był „szczególnie bliski zmarłemu”. Warto przypomnieć tutaj, że przecież istnieje możliwość odtworzenia takiego utworu w oryginale (i nie tylko muzyki, ale i np. poezji, fotografii, filmów itp.) podczas posiłku po pogrzebie lub innych spotkań służących upamiętnieniu zmarłego. „Muzyka instrumentalna (kompozycje instrumentalne i improwizacje organowe) stosowana zgodnie ze wskazaniami Kościoła, wzbogaca liturgię” (Instrukcja KEP n. 37). Liturgia jest modlitwą, nie „koncertem życzeń”, nawet jeśli intencje są „niewinne”. Istnieje naprawdę duży wybór pieśni i utworów, które właśnie spełniają cele liturgiczne, a jednocześnie nie negują ludzkiego wzruszenia – wręcz je uszlachetniają. Bywa też niestety, że sami soliści proponują kompozycje związane z danym obrzędem, ale mające charakter świecki, albo stosują tzw. kontrafaktury. W praktyce tej do świeckich melodii układa się (lub „podkłada” już istniejący) tekst religijny i tak „upobożniony” utwór chce się włączyć w liturgię. Często pierwotne przeznaczenie utworu było kompletnie sprzeczne z duchem liturgii, a nawet mu wrogie. Każdy profesjonalny muzyk powinien zatem mieć świadomość, że tego typu zabiegi (naruszające spójność kompozycji oraz sakralność obrzędów) są niedopuszczalne.

Prosty porządek uzgodnień

Trzeba przypomnieć, że właściwą kolejnością uzgodnień muzycznych jest zawsze najpierw rozmowa z kapłanem i organistą a dopiero później zawieranie umów z zakładem pogrzebowym i solistami. Nierzadko bowiem dochodzi do sytuacji stawiania przedstawicieli Kościoła przed faktem dokonanym: np. że właśnie zakład już zamówił solistę lub że zlecono konkretne utwory, więc nie można już nic zmienić. Oczywiście jest zrozumiałe, że w przypadku pogrzebu czasu jest niewiele, jednakże zawsze jest możliwość jasnych ustaleń w ramach wizyty w kancelarii parafialnej albo telefonicznie z organistą.

Pożyteczne wzory

Jako przykład pewnego wzorca w kształtowaniu świętych obrzędów opracowane zostały trzy zestawy muzyczne o różnej skali trudności. Listę można oczywiście poszerzać o utwory innych kompozytorów. Jednak powinny one mieć podobną stylistykę do tych i koniecznie odznaczać się duchem nabożności. Np. tekst liturgiczny Ave verum opracował nie tylko W. A. Mozart – można sięgnąć również po opracowania innych kompozytorów i wybrać z nich najbardziej adekwatne charakterem. Jednak ilość utworów powinna być taka, aby nie wykluczyć wspólnego śpiewu wiernych. Bardzo istotne jest zadbanie o to w kontekście wyboru konkretnej formy pogrzebu (patrz: „Obrzędy pogrzebu”) – ilość tzw. stacji wiąże się oczywiście z ilością śpiewów.

PRZYKŁADY

I. Poziom łatwy:

W: Tobie, Boże, wznosim pienia (ŚAK 653)

Pd: Max Reger – Aus tiefer Not op. 67 Heft I nr 3 I op. 135a/4

K: Idzie, idzie Bóg prawdziwy (ŚAK 223) i M. Brosig – Preludium op. 52 nr 4

U: Bądź pochwalon na wieki (ŚAK 206)

Ostatnie pożegnanie: Dziś moją duszę (ŚAK 786)

Z: Léon Boëlmann – Introdukcja z Suity Gotyckiej

Procesja wyjścia: Benedetto Marcelli – II część (adagio) z Koncertu obojowego d-moll

II. Poziom średni:

Przed liturgią – Johann Sebastian Bach – Durch Adams Fall ist ganz verderbt BWV 637

W: Boże nasz przedwieczny (ŚAK 638)

Pd: Johann Sebastian Bach – Ich steh` mit einem Fuss im Grabe z kantaty BWV 156

K: Jam jest chleb życia (ŚAK 226)

U: Dziękujemy Ci Ojcze nasz (ŚAK 301)

Ostatnie pożegnanie: Przybądźcie z nieba (ŚAK 789)

Z: Józef Świder – Kto szuka Cię

Procesja wyjścia: Johann Sebastian Bach – Bist du bei mir BWV 508

III. Poziom trudny:

Przed liturgią – Johann Sebastian Bach – An Wasserflüssen Babylon – Alio modo BWV 653

W: Boże, Sędzio sprawiedliwy (ŚAK 639)

Pd: Domine Jesu Christe (śpiew gregoriański)

K: Edward Elgar – Ave verum

U: Georg Friedrich Händel – III część (largo) z Sonaty e-moll na flet HWV 379

Ostatnie pożegnanie: In paradisum (śpiew gregoriański)

Z: Witaj, Królowo, Matko miłosierdzia (ŚAK 452)

Procesja wyjścia: Johann Sebastian Bach – O Mensch, bewein dein Sünde groß BWV 622

lub Gabriel Faure – Pie Jesu

LISTY UTWORÓW

KOMENTARZ DO LITERATURY

Listy utworów nie należy traktować jako zamkniętej, gdyż nie sposób wymienić tutaj wszystkie kompozycje. Została ona tak pomyślana, aby zaproponować maksymalnie najszerszą tematykę. Jedynie kompetentna osoba (np. duchowny odpowiedzialny za liturgię w parafii oraz wykształcony organista) mogą poddać ocenie i dopuścić do liturgii repertuar nie znajdujący się w niniejszym spisie. W przypadku wątpliwości zawsze można zwrócić się z prośbą o jej rozstrzygnięcie do Archidiecezjalnej Komisji Muzyki Sakralnej.
Umieszczone na liście utwory o tytule „Ave Maria” mogą być wykorzystane jedynie przed liturgią i po liturgii. Mogą pełnić rolę wprowadzenia i wyciszenia przed liturgią. Wykorzystanie tych utworów podczas liturgii nie jest możliwe z uwagi na fakt, iż tematycznie nie nawiązują do żadnej z części mszy pogrzebowej.
Wiele utworów na głos można realizować z powodzeniem w wersji instrumentalnej np. z użyciem fletu, oboju, skrzypiec bądź w wersji na organy solo, byleby uwzględniały kontekst i tematykę a ich charakter odzwierciedlał ducha sakralnego. Godne polecenia jest wykorzystanie instrumentu solowego do realizacji melodii pieśni tematycznej, komentującej obrzęd.

Śpiew gregoriański:

Godny polecenia jest łaciński śpiewnik mszalny Gaudeamus ks. W. Kądzieli, wydany przez Michalineum w Warszawie (wydanie pierwsze w roku 2005 oraz kolejne). Przy śpiewach, które znajdują się także w ŚAK (Śpiewnik archidiecezji katowickiej, Katowice 2000) podano ich numery, warto jednak sięgać do Gaudeamus ze względu na notację neumatyczną i tłumaczenia (zaleca się przygotować je dla wiernych, ażeby mogli świadomie uczestniczyć).

Znanym śpiewem eucharystycznym jest: Adoro te devote (polski przekład: ŚAK 292). Warto także przytoczyć dwa inne teksty, które znamy z opracowań słynnych kompozytorów: Ave verum i Panis angelicus - w wersji oryginalnej, gregoriańskiej, brzmią one niezwykle, unikatowo. Jako coś zupełnie wyjątkowego jest jeszcze np. O sacrum convivium, albo Laudetur usque Christus (krótka antyfona eucharystyczna, która może np. rozpocząć Komunię świętą - zanim będzie utwór)

Oczywiście nie sposób pominąć bogactwa antyfon maryjnych, z których najczęściej śpiewana jest Salve Regina (po łacinie: ŚAK 453, po polsku: ŚAK 452) oraz analogiczne teksty na poszczególne okresy liturgiczne: np. Regina caeli (ŚAK 173) w okresie wielkanocnym, zaś Alma Redemptoris Mater w okresie Narodzenia Pańskiego. Jednakże bardziej adekwatna wydaje się tu modlitwa “Pod Twoją obronę”: Sub tuum praesidium (wszyscy znają jej treść, a z kolei charakter zawierzenia doskonale wpisuje się w okoliczność).

Jak widać, powyższe zestawienie propozycji jest dość obszerne (choć stanowi zaledwie skrawek czegoś co można nazwać wielkim bogactwem Kościoła, tzn. repertuaru chorału gregoriańskiego). Otóż właśnie brzmienie gregoriańskie jest pięknym wyróżnikiem – należy o nie gorliwie dbać; dobrze przygotowana schola i kantor, organista który potrafi akompaniować po gregoriańsku, itp.

Wybrane śpiewy gregoriańskie (por. śpiewnik Gaudeamus):

Domine Jesu Christe

Ego sum

Exsultabunt Domino

Kyrie eleison

Libera me, Domine

Requiem aeternam

In Paradisum

Salve Regina

Polskie śpiewy liturgiczne:

Cykle mszalne:

Boże nasz przedwieczny (ŚAK 638)

Boże, Sędzio sprawiedliwy (ŚAK 639)

Na rozpoczęcie:

Chrystus, Chrystus, to nadzieja (ŚAK 580)

Chrystus Pan jest mój żywot (ŚAK 640)

Do Ciebie z serca wołamy (ŚAK 642)

Królowi wieków (ŚAK 645)

Panie, daj zmarłym (ŚAK 649)

Przyjm, prosimy, Panie (ŚAK 651)

Tobie, Boże, wznosim pienia (ŚAK 653)

Wierzę, iż żyje (ŚAK 655)

Na przygotowanie darów:

Być bliżej Ciebie chcę (ŚAK 579)

Miłosierdziem Twoim, Panie (ŚAK 567)

O, Zmartwychwstały (ŚAK 168)

U Ciebie, Boże, miłosierdzia (ŚAK 654)

Na Komunię:

Idzie, idzie Bóg prawdziwy (ŚAK 223)

Ja wiem, w kogo ja wierzę (ŚAK 225)

Jam jest Chleb Życia (ŚAK 226)

Jam jest Chlebem Żywym (ŚAK 227)

Jezu drogi, Tyś miłością (ŚAK 229)

Jezusowi cześć i chwała za miłości cud (ŚAK 234) szczególnie w okresie wielkanocnym

Miłość Boża cię przyzywa (ŚAK 239) uniwersalna (i na Komunię i na adorację)

O, święta Uczto (ŚAK 250)

Ojciec nam powierzył Słowo (ŚAK 253)

Oto święte Ciało Pana (ŚAK 254)

Pan wieczernik przygotował (ŚAK 256)

Panie, dobry jak chleb (ŚAK 258)

Panie, pragnienia ludzkich serc (ŚAK 259)

Pomiędzy lud swój (ŚAK 264)

Pójdź do Jezusa (ŚAK 266)

Witaj Jezu w tej świętości (ŚAK 287)

Na uwielbienie:

Bądź pochwalon na wieki (ŚAK 206)

Bądź uwielbiony, miłosierny Boże (ŚAK 566)

Chlebem życia posileni (ŚAK 296)

Czego chcesz od nas, Panie (ŚAK 297)

Dziękczynne pieśni śpiewajmy (ŚAK 298)

Dzięki, o Panie (ŚAK 300)

Dziękujemy Ci, Ojcze nasz (ŚAK 301)

Dziękujmy Mu za miłość (ŚAK 302)

Panie mój, cóż Ci oddać mogę (ŚAK 306)

Skosztujcie i zobaczcie (ŚAK 309)

Święty, święty (ŚAK 310)

Tobie cześć, Tobie chwała (ŚAK 311)

Obrzęd pożegnania:

Dziś moją duszę (ŚAK 786)

Na Twoje słowo (ŚAK 787)

Prosimy Cię, Panie (ŚAK 788)

Przybądźcie z nieba (ŚAK 789)

Niech aniołowie (ŚAK 791)

Na zakończenie:

Dobry Jezu, a nasz Panie (ŚAK 641)

Matko litości, witaj (ŚAK 646)

Mój Odkupiciel (ŚAK 647)

Nie płacz już, dziecino (ŚAK 409)

O, potężny Królu, Chryste (ŚAK 648)

Przybądźcie, święci Boży (ŚAK 650)

Racz wiekuiste dać Panie odpoczywanie (ŚAK 652)

Wierzę, iż żyje (ŚAK 655)

Witaj, Królowo, Matko litości (ŚAK 451)

Witaj, Królowo, Matko miłosierdzia (ŚAK 452)

Witaj, Królowo nieba (ŚAK 454)

Wspomnij sobie, o, Maryjo (ŚAK 656)

Literatura wokalno-instrumentalna:

Johann Sebastian Bach – Bist du bei mir BWV 508

Gabriel Faure – Libera me Domine

Gabriel Faure – Pie Jesu

Tadeusz Maklakiewicz – Offertorium

Giacomo Puccini – Salve Regina

Gioacchino Rossini – O Salutaris z Małej Mszy Uroczystej

John Rutter – Pie Jesu

Andrew Weber – Pie Jesu

Literatura chóralna:

Claudio Cascilioni – Panis angelicus

Edward Elgar – Ave verum

Mariano Garau – Ave verum

Zoltan Kodaly – Stabat Mater

Wolfgang Amadeusz Mozart – Lacrimosa

Wolfgang Amadeusz Mozart – Hostias

Joseph Gentry Stephen – Ubi Caritas

Józef Świder – Kto szuka Cię

Literatura instrumentalna:

Thomaso Albinoni – Adagio

Johann Sebastian Bach – Antonio Vivaldi – II część Koncertu organowego a-moll BWV 593

Johann Sebastian Bach – Siciliana z sonaty no. 2 e-moll BWV 1034

Johann Sebastian Bach – Ich steh` mit einem Fuss im Grabe z kantaty BWV 156

Georg Friedrich Händel – III część (adagio) z Sonaty a-moll na flet HWV 374

Georg Friedrich Händel – I część (adagio) lub III część (grave) z Sonaty e-moll na flet HWV 375

Georg Friedrich Händel – III część (largo) z Sonaty e-moll na flet HWV 379

Benedetto Marcello – II część (adagio) z Koncertu obojowego d-moll

Georg Philip Telemann – III część (andante) z Sonaty f-moll na flet

Literatura organowa:

Johann Sebastian Bach – An Wasserflüssen Babylon – Alio modo BWV 653

Johann Sebastian Bach – Christ lag in Todesbanden BWV 625

Johann Sebastian Bach – Durch Adams Fall ist ganz verderbt BWV 637

Johann Sebastian Bach – „Erbarme dich, mein Gott“ BWV 721

Johann Sebastian Bach – Ich ruf zu Dir, Herr Jesu Christ BWV 639

Johann Sebastian Bach – Jesus, meine Freude BWV 610

Johann Sebastian Bach – O Mensch, bewein dein Sünde groß BWV 622

Léon Boëlmann – Introdukcja z Suity Gotyckiej

Paul Claussnitzer – Ach Gott und Herr op. 27 nr 2

Paul Claussnitzer – Sieh, hier bin ich, Ehrenkönig op. 27 nr 3

Paul Claussnitzer – Kommt her, ihr seid geladen op. 27 nr 4

Paul Claussnitzer – Wenn wir in höchsten Nöten sein op. 27 nr 6

Paul Claussnitzer – Straf mich nicht in deinem Zorn op. 27 nr 7

Paul Claussnitzer – An Wasserflüssen Babylon op. 27 nr 8

Paul Claussnitzer – Durch Adams Fall ist ganz verderbt op. 27 nr 9

César Franck – Preludium, fuga i wariacja h-moll

Max Reger – Aus tiefer Not op. 67 Heft I nr 3 I op. 135a/4

Max Reger – Jesus meine Freude op. 67 Heft II nr 21

Max Reger – Straf mich nicht op. 67 Heft III nr 37

Zbiory utworów organowych do wykorzystania podczas liturgii:

Ks. Antoni Chlondowski – 225 łatwych preludiów

Théodore Dubois – 7 utworów na organy

Théodore Dubois – 10 utworów na organy

Théodore Dubois – 12 utworów na organy

Moritz Brosig – Utwory: op. 4 nr 4, op. 8b nr 9, op. 11 nr 4, op. 12 nr 3, op. 46 nr 2, 5 i 6, op. 49 nr 1 i 2, op. 52 nr 3, 4, 6, 7, 8, 10, op. 53, op. 55, op. 58 nr 1 i 4, op. 60 nr 2, 4, 6, op. 61 nr 2, 4, 7, 8,

César Franck – L`Organiste

Krzysztof Grzeszczak – Preludia chorałowe na organy tomy I-IV (w zależności od okresu liturgicznego)

Władysław Żeleński – 25 preludiów na organy op. 38

Materiały pomocnicze w ukształtowaniu muzyki liturgicznej w celebracji sakramentu małżeństwa

ARCHIDIECEZJALNA KOMISJA MUZYKI SAKRALNEJ W KATOWICACH

WSTĘP

O co i dlaczego warto, a nawet trzeba, zadbać?

Gdy narzeczeni planują uroczystość ślubną, chcą oczywiście, by wszystko było piękne i profesjonalne. Muzyka podczas liturgii pełni ważną, a zarazem dyskretną rolę – z jednej strony współtworzy święte obrzędy, z drugiej wpływa na odczucia uczestników, by stawali się zdolni do uwielbienia samego Boga. Tak, jak miłość podporządkowana wyłącznie emocjom nie „spełni” człowieka, tak samo liturgia podporządkowana efektom i zachciankom nie będzie prawdziwym uczczeniem Boga i owocnym czerpaniem z Jego źródła. Dlatego właśnie tak ważne jest zachowanie wierności prawu i duchowi liturgii, gdyż gwarantuje to, że człowiek nie pominie Boga oraz nie potraktuje Go źle w tak ważnej i decydującej chwili swojego życia. Jeśli nie dziwi nas etykieta na spotkaniach z ważnymi osobistościami, to tym więcej nie powinna dziwić dbałość o przygotowanie spotkania z samym Bogiem.

Kto może pomóc w praktyce?

Archidiecezjalna Komisja Muzyki Sakralnej istnieje i pracuje właśnie po to, ażeby pomagać w praktyce – zarówno kapłanom, jak i organistom oraz innym muzykom (w tej sytuacji także solistom), jak również wiernym (tu przede wszystkim narzeczonym). Ta broszura została opracowana jako odpowiedź na wątpliwości, a nawet spory. Jest również rozwinięciem myśli, zawartej w pkt 30g najnowszej Instrukcji Konferencji Episkopatu Polski o muzyce kościelnej, z 14 X 2017, gdzie czytamy o stosowności, adekwatności i właściwych proporcjach między śpiewem a utworami solowymi.

Profesjonalni muzycy są bardzo potrzebni

Jest sprawą bezdyskusyjną, że przede wszystkim sami muzycy – zarówno organiści jak też soliści, którzy przychodzą na liturgię powinni znać przepisy muzyki liturgicznej. O tym, że nie każda forma sztuki nadaje się do wnętrza kościoła, pisał Joseph kardynał Ratzinger - papież Benedykt XVI („Nowa pieśń dla Pana”: „Przeciw estetyzmowi jako celowi samemu w sobie”, Kraków 1999, s. 168-169). Profesjonalizm to nie tylko umiejętności, ale i poszanowanie granic – stosowność. Od dobrego organisty i solisty zupełnie naturalnie oczekuje się propozycji wartościowego repertuaru, a także umiejętności ułożenia go w liturgii tak, by nie naruszyć adekwatności treści i sensu obrzędów.

„Przyjacielu, jakże tu wszedłeś nie mając stroju weselnego?”

Warto przeczytać ten fragment z Ewangelii św. Mateusza Mt 22,1-14 (tym bardziej przed ślubem). Niestety coraz częściej spotyka się oferty będące „nieodpowiednim strojem”. Piosenki rozrywkowe, wykonywane także przy akompaniamencie, którego styl i brzmienie jest typowe dla muzyki popowej (np. tzw. „electric piano” lub też gitara podłączona do tzw. „piecyka”, a niekiedy nawet perkusja itp.) często reklamowane są jako „profesjonalna oprawa muzyczna uroczystości ślubnej” np. na „you tube”. Zabiegiem jaki – według deklaracji twórców – ma na celu dostosowanie piosenki lub utworu do liturgii jest tzw. kontrafaktura, czyli zamiana (lub częściowa korekta) tekstu świeckiego na „upobożniony”. Jednym z najsłynniejszych przykładów wydaje się być tutaj piosenka „Alleluja” L. Cohena - z filmu pt. „Shreck”. Jednak każdy profesjonalista zdaje sobie sprawę, że takie ingerencje naruszają spójność kompozycji, służąc często niestety interesom wykonawców lub zamawiających. To, że liturgia nie jest handlem, a budynek kościoła sceną, też jasno i logicznie wyjaśnia kardynał Ratzinger („Nowa pieśń dla Pana”: „Przeciw pragmatyzmowi duszpasterskiemu jako celowi samemu w sobie”, tamże, s. 170-173).

Komu ufać i kto ma prawo decydować?

W tym miejscu trzeba też przypomnieć, że właściwą kolejnością uzgodnień muzycznych na ślub jest najpierw rozmowa z kapłanem i organistą, a dopiero później zawieranie umów z różnymi solistami. Nierzadko bowiem dochodzi do swoistego szantażu i stawiania Kościoła przed faktem dokonanym np. że solista już zarezerwował termin i w razie odwołania będzie „stratny”, i że wpłacono już zaliczkę.

Pożyteczne wzory

Jako przykład opracowane zostały trzy propozycje ukształtowania muzyki liturgicznej o różnej skali trudności. Listę można oczywiście poszerzać o utwory innych kompozytorów. Jednak powinny one mieć podobną stylistykę do zamieszczonych w niniejszej broszurce i koniecznie odznaczać się duchem nabożności. Np. tekst liturgiczny Ave verum opracował nie tylko W. A. Mozart – dla urozmaicenia warto sięgnąć także po kompozycję Ch. Gounoda czy E. Elgara. Repertuar utworów solowych w ramach Mszy ślubnej powinien być dobrany rozsądnie, by nie wykluczyć wspólnego śpiewu zgromadzenia. W niektórych przypadkach słuchanie będzie również formą uczestnictwa, (por. Instrukcja KEP o muzyce kościelnej, n. 10j).

Warto przytoczyć jeszcze stanowczą dyrektywę biskupów polskich, że w ramach celebracji liturgii sakramentu małżeństwa „należy pilnie wystrzegać się, by pod pozorem podnoszenia okazałości nie wprowadzać do obrzędów czegoś niezgodnego z kultem[…] Dobór repertuaru wokalnego i instrumentalnego musi odpowiadać charakterowi świętych czynności. Nie wolno też odtwarzać muzyki za pomocą urządzeń elektronicznych”, (por. Instrukcja KEP o muzyce kościelnej, n. 30g).

PRZYKŁADY

I. Poziom łatwy:

Utwór na wejście pary: Ks. Antoni Chlondowski – Preludium G-dur (marszowe)

W: Pod Twą obronę Ojcze na niebie (ŚAK 613)

Hymn do Ducha Świętego: Przybądź Duchu Stworzycielu (ŚAK 195)

Podpisanie dokumentów: Johann Sebastian Bach – Preludium chorałowe Liebster Jesu wir sind hier BWV 731 lub Johann Sebastian Bach – Aria na strunie g

Pd: César Franck – Offertoire C-dur ze zbioru L`Organiste vol. 1

K: Jezu drogi, Tyś miłością (ŚAK 229), Wolfgang Amadeusz Mozart – Ave verum

U: Antonio Vivaldi – Domine Deus

Z: Najświętsze Serce Boże (ŚAK 319)

Wyjście pary: Johann Sebastian Bach – Preludium i fuga G-dur (małe) BWV 557

II. Poziom średni:

Utwór na wejście pary: Johann Sebastian Bach – Preludium B-dur (małe) BWV 560

W: Gdzie miłość wzajemna i dobroć (ŚAK 587)

Hymn do Ducha Świętego: O, Stworzycielu Duchu, przyjdź (ŚAK 191)

Podpisanie dokumentów: Johann Sebastian Bach – II cz. Koncertu Skrzypcowego a-moll lub Moritz Brosig – Preludium C-dur op. 52/1

Pd: Jeden chleb (ŚAK 228)

K: César Franck – Panis angelicus z Messe à trois voix op. 12

U: Hans Leo Hassler – Cantate Domino

Z: John Rutter – The Lord bless you and keep you lub César Franck – Sortie en Ré majeur

Wyjście pary: Georg Friedrich Händel – Marsz D-dur na trąbkę i organy HWV 416 lub Johann Sebastian Bach – Jesus bleibet meine Freude – chorał z Kantaty 147

III. Poziom trudny:

Utwór na wejście pary: Johann Sebastian Bach – Preludium Es-dur BWV 552

W: Ludu kapłański (ŚAK 598)

Hymn do Ducha Świętego: Veni Creator Spiritus (ŚAK 192)

Podpisanie dokumentów: Ubi caritas et amor (śpiew gregoriański)

Pd: Przykazanie nowe daję wam (ŚAK 617.1 lub 617.2)

K: Adoro te devote (śpiew gregoriański) lub Karl Jenkins – Ave verum

U: Max Reger – Lobe den Herren, den mächtigen König op. 67

Z: Błogosław Panie nas (ŚAK 571)

Wyjście pary: Feliks Mendelssohn-Bartholdy – IV część z I Sonaty organowej f-moll op. 65

LISTY UTWORÓW

KOMENTARZ DO LITERATURY

Listy utworów nie należy traktować jako zamkniętej, gdyż nie sposób wymienić tutaj wszystkie kompozycje. Została ona tak pomyślana, aby zaproponować maksymalnie najszerszą tematykę. Jedynie kompetentna osoba (np. duchowny odpowiedzialny za liturgię w parafii oraz wykształcony organista) mogą poddać ocenie i dopuścić do liturgii repertuar nie znajdujący się w niniejszym spisie. W przypadku wątpliwości zawsze można zwrócić się z prośbą o jej rozstrzygnięcie do Archidiecezjalnej Komisji Muzyki Sakralnej.
Umieszczone na liście utwory o tytule „Ave Maria” mogą być wykorzystane jedynie przed liturgią i po liturgii. Z jednej strony mogą pełnić rolę wprowadzenia i wyciszenia przed liturgią, a z drugiej można je wykorzystać, gdy młoda para podchodzi po Mszy św. pod obraz Matki Bożej, by się pomodlić (jeśli taki zwyczaj istnieje w parafii). Wykorzystanie tych utworów podczas liturgii nie jest możliwe z uwagi na fakt, iż tematycznie nie nawiązują do żadnej z części mszy obrzędowej.
Wiele utworów na głos można realizować z powodzeniem w wersji instrumentalnej np. z użyciem fletu, oboju, skrzypiec bądź w wersji na organy solo, byleby uwzględniały kontekst i tematykę a ich charakter odzwierciedlał ducha sakralnego. Podobnie odpowiednio dobraną pieśń może wykonać solistka.

Śpiew gregoriański:

Śpiewem idealnie nawiązującym tematycznie do liturgii sakramentu małżeństwa jest Ubi caritas; jest on również o tyle przystępny w praktyce, że wystarczy gdy lud śpiewa tylko krótką antyfonę, natomiast kantor lub schola poszczególne zwrotki.

Warto wykorzystać części stałych, tzw. ordinarium; najbardziej rozpoznawalne są Missa de Angelis (ŚAK 710) i Missa simplex (ŚAK 711), w Gaudeamus znajduje się szerszy wybór. Można sięgnąć po łacińską wersję Modlitwy Pańskiej: Pater noster (ŚAK 718.3) jak również gregoriańską melodię hymnu do Ducha Świętego: Veni Creator (po łacinie: ŚAK 192, po polsku: ŚAK 191).

Znanym śpiewem eucharystycznym jest z kolei: Adoro te devote (polski przekład: ŚAK 292). Warto także przytoczyć tutaj dwa inne teksty, które znamy z opracowań słynnych kompozytorów: Ave verum i Panis angelicus – w wersji oryginalnej, gregoriańskiej, brzmią one niezwykle, unikatowo. Jako coś zupełnie wyjątkowego jest jeszcze np. O sacrum convivium, albo Laudetur usque Christus (krótka antyfona eucharystyczna, która może np. rozpocząć Komunię świętą – zanim będzie utwór).

Oczywiście nie wolno pominąć bogactwa antyfon maryjnych: Salve Regina (po łacinie: ŚAK 453, po polsku: ŚAK 452) oraz analogiczne teksty na poszczególne okresy liturgiczne: np. Regina caeli (ŚAK 173) w okresie wielkanocnym, zaś Alma Redemptoris Mater w okresie Narodzenia Pańskiego. Jednakże bardziej adekwatna wydaje się tu modlitwa “Pod Twoją obronę”: Sub tuum praesidium (wszyscy znają jej treść, a z kolei ów charakter zawierzenia doskonale wpisuje się w okoliczność). Wdzięczną propozycją może także być tekst “Cała piękna jesteś Maryjo” – Tota pulchra es Maria (w tym tekście poza radosną pochwałą Matki Bożej, na końcu jest prośba o wstawiennictwo), a także Salve Mater misericordiae (gdzie już początkowe określenia mówią o nadziei, łasce i radości).

Koniecznie warto też wspomnieć o najbardziej znanej modlitwie maryjnej – po prostu „Ave Maria”, która – podobnie jak dwa wspomniane wyżej teksty eucharystyczne – po gregoriańsku brzmi wyjątkowo. Jeśli np. ślub przypadnie w jakieś wspomnienie czy święto maryjne, można zaproponować śpiew Magnificat jako uwielbienie po Komunii świętej. Należy jeszcze wspomnieć o ważnej kompozycji Ave maris stella i nic nie stoi na przeszkodzie, by użyć jej też na ślubie.

Ciekawe analogie do tekstów związanych z liturgią ślubną przedstawia śpiew o Sercu Pana Jezusa Cor Jesu, caritatis victima (np. wers “Większej miłości nikt nie ma, gdy duszę swoją składa ktoś za przyjaciół swoich”) Wydaje się stosowne polecenie także tego śpiewu, zwłaszcza w czerwcu. Podobnie śpiew przed Ewangelią Qui servat verbum Christi (tzn. “Kto zachowuje słowo Chrystusa, w tym naprawdę miłość Boża jest doskonała”) zdaje się być zbieżny z propozycjami z “Obrzędów sakramentu małżeństwa”. Kolejną interesującą analogią jest antyfona Cantate Domino przeplatana z psalmem 150 – warto porównać ją ze śpiewem na uwielbienie ŚAK 312, jak i opracowaniami słynnych kompozytorów.

Jakkolwiek powyższe zestawienie propozycji jest dość obszerne (choć stanowi zaledwie skrawek czegoś co można nazwać wielkim bogactwem Kościoła, tzn. repertuaru chorału gregoriańskiego). Skoro śpiew gregoriański nigdy nie przestał być uznawany w dokumentach Kościoła za rdzenny i najważniejszy gatunek muzyki w liturgii Kościoła rzymskokatolickiego, to wskazana jest także refleksja na temat przyczyn częstego ignorowania i pomijania go w praktyce, zaś proponowania zupełnie innego, często niestosownego repertuaru w liturgii. Otóż właśnie brzmienie gregoriańskie jest jej pięknym wyróżnikiem, należy zatem dbać o poszczególne jej elementy: dobrze przygotowaną scholę i kantora, organistę, który umie akompaniować po gregoriańsku, itd.

Polskie śpiewy liturgiczne:

Kluczowe wątki i aspekty:

miłość, rodzina, wspólnota, zjednoczenie, ofiarność, czystość, radość, wdzięczność, zaufanie, zawierzenie, oddanie się, by Bóg królował, uczył, prowadził i chronił, błogosławieństwo, łaski warto zawsze przeczytać uważnie cały tekst pieśni – to wyjaśnia wątpliwości oraz inspiruje.

Na rozpoczęcie:

Chwalcie Pana wszyscy (ŚAK 581)

Ludu kapłański (ŚAK 598)

Ojcze z niebios, Boże, Panie (ŚAK 607)

Pod Twą obronę, Ojcze na niebie (ŚAK 613)

Pójdźmy do Pana (ŚAK 615)

Radością naszą jesteś Ty (ŚAK 619)

Na rozpoczęcie lub Przygotowanie darów:

Boże mocny, Boże cudów (ŚAK 573)

Boże, w dobroci (ŚAK 575)

Bóg jest miłością (ŚAK 576)

Chrystus, Chrystus to nadzieja (ŚAK 580)

Emmanuelu, Książę pokoju (ŚAK 586)

Gdzie miłość wzajemna i dobroć (ŚAK 587)

Miłujcie się wzajemnie (ŚAK 600)

Przykazanie nowe daję wam (ŚAK 617)

Składajmy Bogu ofiarę (ŚAK 620)

Na przygotowanie darów lub Komunię:

By wywyższyć swe stworzenia (ŚAK 211) dar z życia i miłości oraz odpowiedź radością i wdzięcznością

Cóż Ci, Jezu, damy (ŚAK 217)

Dałeś nam Chleb z nieba (ŚAK 219)

Jeden chleb (ŚAK 228) “Jak ten chleb, co złączył złote ziarna, tak niech miłość złączy nas ofiarna”

O Panie, Ty nam dajesz (ŚAK 247) “Przez dar Twojego Chleba”

Przygotuję Ci serce (ŚAK 271) “przygotuję Ci serce ofiarne”, “przyozdobię Ci serce miłością”

Na Komunię:

Bądźże pozdrowiona, Hostio żywa (ŚAK 207) szczególnie w maju, sierpniu, październiku

Błogosławieni, którzy zostali wezwani (ŚAK 208)

Chwalmy niewysłowiony (ŚAK 214) 3 zwrotka nieadekwatna do okoliczności

Cuda nad cuda (ŚAK 218)

Gdzie w uroczystej cichości (ŚAK 221) szczególnie w czerwcu uniwersalna (i na Komunię i na adorację)

Jezu drogi, Tyś miłością (ŚAK 229)

Jezusa ukrytego (ŚAK 233)

Jezusowi cześć i chwała za miłości cud (ŚAK 234) szczególnie w okresie wielkanocnym

Już gościsz, Jezu (ŚAK 235)

Kiedy razem się schodzimy (ŚAK 236)

Miłość Boża cię przyzywa (ŚAK 239) uniwersalna (i na Komunię i na adorację)

O, święta Uczto (ŚAK 250)

Ojciec nam powierzył Słowo (ŚAK 253)

Oto święte Ciało Pana (ŚAK 254)

Pan wieczernik przygotował (ŚAK 256)

Panie, dobry jak chleb (ŚAK 258)

Panie, pragnienia ludzkich serc (ŚAK 259)

Pomiędzy lud swój (ŚAK 264)

Wieczną miłość dał nam Jezus (ŚAK 284)

Witaj Jezu w tej świętości (ŚAK 287) poza 3 zwrotką

Na Komunię lub Uwielbienie:

Chrystus Pan karmi nas (ŚAK 212) szczególnie w maju, sierpniu, październiku Uwaga: zalecana 4 zwrotka!

Na Komunię lub Zakończenie:

Jezu, zostań w nas (ŚAK 232) ze względu na charakter muzyki oraz treść incipitu pieśń lepsza na zakończenie liturgii

Na uwielbienie:

Chlebem życia posileni (ŚAK 296)

Czego chcesz od nas, Panie (ŚAK 297)

Dziękczynne pieśni śpiewajmy (ŚAK 298)

Dzięki, o Boże Ojcze (ŚAK 299) głównym aspektem konstrukcyjnym całego tekstu tej pieśni jest właśnie miłość!

Dzięki, o Panie (ŚAK 300)

Dziękujmy Mu za miłość (ŚAK 302)

O, Boże, dzięki Ci składamy (ŚAK 304)

Radośnie Panu hymn śpiewajmy (ŚAK 308) szczególnie w okresie wielkanocnym

Święty, święty (ŚAK 310)

Wszystko, co żyje (ŚAK 312)

Na zakończenie:

Błogosław Panie nas (ŚAK 571) szczególnie w okresie wielkanocnym

Najświętsze Serce Boże (ŚAK 319) szczególnie w czerwcu

Niechaj z nami będzie Pan (ŚAK 602) szczególnie w okresie wielkanocnym

Ty, wszechmocny Panie (ŚAK 625)

W dobroci swej powiedział Pan (ŚAK 627)

Z Tobą, Jezu, chcemy żyć (ŚAK 635)

UWAGA: Szczególnie dużo nawiązań do tematu dojrzałej miłości mają pieśni do Najświętszego Serca Pana Jezusa, warto je wykorzystywać zwłaszcza w czerwcu, zaś pieśni maryjne, można wykonywać po błogosławieństwie końcowym, jako formę modlitwy zawierzenia Matce Bożej.

Literatura instrumentalna:

Johann Sebastian Bach – Aria na strunie g BWV 1068

Johann Sebastian Bach – II cz. Koncertu Skrzypcowego a-moll BWV 1041

Marc-Antoine Charpentier – Prelude dal “Te Deum”

Arcangelo Corelli – Adagio

Georg Friedrich Händel – Marsz F-dur na 2 trąbki i organy HWV 346

Georg Friedrich Händel – Marsz D-dur na trąbkę i organy HWV 416

Georg Friedrich Händel – Marsz D-dur na trąbkę i organy HWV 417

Georg Friedrich Händel – 6 marszów HWV 419

Johann Pachelbel – Kanon in D

Literatura wokalno-instrumentalna

W trakcie mszy świętej:

Anton Bruckner – Te Deum

Johann Sebastian Bach – Jesus bleibet meine Freude – chorał z Kantaty 147

César Franck – Panis angelicus z Messe à trois voix Opus 12

Karl Jenkins – Ave verum

Wolfgang Amadeusz Mozart – Ave verum

Wolfgang Amadeusz Mozart – Agnus Dei z Mszy Koronacyjnej

Antonio Vivaldi – Domine Deus

Poza mszą świętą:

Johann Sebastian Bach – Charles Gounod – Ave Maria

Pietro Mascagni – Ave Maria

Harrison Milard – Ave Maria

Franciszek Schubert – Ave Maria

Literatura chóralna:

W trakcie mszy świętej:

Jacques Berthier – Ubi Caritas

Henryk Jan Botor – Deus Caritas est

Henryk Jan Botor – Misericordias Domini

Anton Bruckner – Christus factus est

Anton Bruckner – Locus iste

Michael Corboz – Laudate Dominum

Maurice Durufle – Ubi Caritas

Edward Elgar – Ave verum

César Franck – Domine non secundum

André Gauzes – Mądrość stół zastawiła obficie

Ola Gjeilo – Ubi Caritas

Mikołaj Gomółka – Nieście chwałę, mocarze

Charles Gounod – O Salutaris Hostia

Hans Leo Hassler – Cantate Domino

Franciszek Lessel – Boże, którego dobroć

Ferenc Liszt – O salutaris Hostia

Juliusz Łukaszewski – Jubilate Deo

Tadeusz Maklakiewicz – Offertorium

Giuseppe Ottavio Pitoni – Cantate Domino

Giacomo Rossini – O Salutaris z Małej Mszy Uroczystej

John Rutter – The Lord bless you and keep you

Józef Świder – Alleluja

Józef Świder – Cantate Domino

Józef Świder – Kto szuka Cię

Wacław z Szamotuł – Błogosławiony człowiek

Poza mszą świętą:

Jacob Arcadelt – Ave Maria – Ave Maria

Franz Biebl – Ave Maria

Anton Bruckner – Ave Maria

Edward Elgar – Ave Maria

Josquin des Prez – Ave Maria

Literatura organowa:

Johann Sebastian Bach – Preludium i fuga D-dur BWV 532

Johann Sebastian Bach – Preludium i fuga G-dur BWV 541

Johann Sebastian Bach – Preludium i fuga Es-dur BWV 552

Johann Sebastian Bach – Preludium i fuga G-dur (małe) BWV 557

Johann Sebastian Bach – Preludium i fuga B-dur (małe) BWV 560

Johann Sebastian Bach – Preludium i fuga G-dur BWV 568

Johann Sebastian Bach – Preludium chorałowe Liebster Jesu BWV 731

Moritz Brosig – Preludium G-dur op. 3/2

Moritz Brosig – Preludium C-dur op. 52/1

Dietrich Buxtehude – Preludium in C BuxWV 136

Dietrich Buxtehude – Preludium in E BuxWV 141

Dietrich Buxtehude – Preludium in F Bux WV 144

Dietrich Buxtehude – Preludium in F Bux WV 145

Dietrich Buxtehude – Preludium in G BuxWV 147

Paul Claußnitzer – Preludium chorałowe Lobet den Herren, alle die ihn ehren op. 29

Antoni Chlondowski – Preludium G-dur (marsz)

Louis Couperin – Pange lingua OL 36a

Jean François Dandrieu – Dialogue D-dur ze zbioru Premier livre de Pièces d`Orgue

Marcel Dupré - Lobt Gott, ihr Christen alle gleich op. 28

Marcel Dupré – Rejoice greatly, o my soul op. 59

Maurice Duruflé – Choral varié Veni creator op. 4

César Franck – Offertoire C-dur ze zbioru L`Organiste vol. 1

César Franck – Sortie en Fa ze zbioru L`Organiste vol. 1

César Franck – Sortie en Ré majeur

David German – Festive Trumpet Tune

Aleksandre Guilmant – Nuptial Postlude op. 20

David N. Johnson – Trumpet tune in D

Feliks Mendelssohn-Bartholdy – IV część z I Sonaty organowej f-moll op. 65

Feliks Mendelssohn-Bartholdy – Allegro Maestoso e vivace z II Sonaty organowej c-moll op. 65

Henry Purcell – Trumpet tune

Max Reger – Lobe den Herren, den mächtigen König op. 67

Max Reger – Lobe den Herren, den mächtigen König op. 135a

Gordon Young – Prelude in classic style

Gordon Young – Trumpet tune

Zbiory utworów organowych do wykorzystania podczas liturgii:

Moritz Brosig – Preludia op. 12, op. 46, op. 47, op. 52, op. 60, op. 61

Antoni Chlondowski – 225 łatwych preludiów

Théodore Dubois – 7 utworów na organy

Théodore Dubois – 10 utworów na organy

Théodore Dubois – 12 utworów na organy

César Franck – L`Organiste

Krzysztof Grzeszczak – Preludia chorałowe na organy tomy I-IV (w zależności od okresu liturgicznego)

Tomasz Kalisz – Improwizacje na organy na tematy pieśni kościelnych

Władysław Żeleński – 25 preludiów na organy op. 38

Zasady wyborów Parafialnych Rad Duszpasterskich w Archidiecezji Katowickiej

Wyboru członków parafialnej rady duszpasterskiej (zwanej dalej „Radą”) i jej wiceprzewodniczącego należy dokonać zgodnie z Regulaminem parafialnej rady duszpasterskiej w archidiecezji katowickiej. Niniejsze zasady są jego uściśleniem.
Kandydatami na członków Rady są pełnoletni (to znaczy liczący przynajmniej osiemnaście lat) katolicy, którzy przyjęli sakrament bierzmowania, czynnie uczestniczą w życiu wspólnoty wiernych i są znani z nienagannych postaw moralnych.
Czynne prawo wyborcze przysługuje wszystkim pełnoletnim członkom danej wspólnoty parafialnej.
Wyboru członków Rady dokonuje się jednocześnie w całej archidiecezji katowickiej w terminie określonym przez Arcybiskupa Metropolitę Katowickiego.

Miesiąc przed wyborami rozpoczyna się proces zgłaszania kandydatów na członków Rady. Nazwiska kandydatów są przekazywane w formie pisemnej proboszczowi. Lista kandydatów zostaje zamknięta tydzień przed wyborami.
Liczba zgłoszonych kandydatów do Rady musi być większa od liczby miejsc do obsadzenia w wyniku wyborów w Radzie. Jeśli ogół wiernych nie zgłosi należytej liczby kandydatur, listę kandydatów należy uzupełnić poprzez konsultację przeprowadzoną przez osoby należące do Rady z urzędu.
Jeśli w dużych ośrodkach miejskich zgłoszonych zostanie wielu kandydatów, w celu zapewnienia skuteczności wyborów należy ograniczyć się do podania najczęściej powtarzających się nazwisk kilkunastu kandydatów. Górna granica przyjętych kandydatur obliczana jest tak, aby na każde miejsce w Radzie w wyniku wyborów przypadało nie więcej niż dwóch kandydatów.
Tydzień przed wyborami proboszcz informuje wszystkich wiernych o zgłoszonych kandydatach i udostępnia im listy wyborcze ułożone alfabetycznie. Każda lista wyborcza do Rady zawiera następujące informacje o kandydatach: imię, nazwisko, rok urodzenia, zawód i ulicę zamieszkania (ze względu na ustawę o ochronie danych osobowych nie wymaga się podania na liście dokładnego adresu zamieszkania na przykład numeru domu).

W przypadku powstania konfliktu lub uzasadnionych wątpliwości, czy dana osoba może kandydować do Rady, sprawę rozstrzyga kanclerz kurii metropolitalnej, zaś same wybory odbywają się w późniejszym terminie, po wyjaśnieniu wszystkich kontrowersji.
W dniu wyborów przeprowadzanych po każdej mszy świętej, w myśl punktu 4.3, każdy z głosujących wybiera spośród przedstawionych na karcie wyborczej kandydatów dwa nazwiska, stawiając przy nich znak „X”. Jeśli na karcie wyborczej wierny zaznaczy więcej niż dwa nazwiska, tylko dwa pierwsze będą uwzględnione przy podsumowaniu wyników wyborów.
Po oddaniu głosu wierni składają karty wyborcze do przygotowanych koszyków (na przykład przy wyjściu z kościoła) albo do urn wyborczych wystawionych w odpowiednim pomieszczeniu parafii.
Głosy oddane na kandydatów, którzy wcześniej nie znaleźli się na liście osób zgłoszonych do kandydowania, są uznane za nieważne.
Podliczenia głosów dokonuje specjalna komisja wyborcza złożona z od dwóch do pięciu osób wyznaczonych przez proboszcza. Komisja sporządza protokół z wyborów i zachowuje oddane karty wyborcze przez miesiąc.
Podanie wyników wyborów oraz pełnego składu Rady do publicznej wiadomości następuje po upływie tygodnia od dnia wyborów w ramach ogłoszeń duszpasterskich.
W przypadkach uzasadnionych zastrzeżeń co do formalnej poprawności przeprowadzonych wyborów odwołanie do kanclerza kurii metropolitalnej można złożyć w ciągu dwóch tygodni od dnia wyborów.
Po ogłoszeniu wyników wyborów do Rady jej nowi członkowie zastępują dotychczasowych członków Rady.
Arcybiskup Metropolita Katowicki może odłożyć w czasie wybory do parafialnej rady duszpasterskiej w danej wspólnocie, jeśli za utrzymaniem kadencji dotychczasowej Rady przemawiają uzasadnione racje duszpasterskie. W takiej sytuacji z wnioskiem do kanclerza kurii metropolitalnej występuje proboszcz.

Statut Parafialnej Rady Duszpasterskiej w Archidiecezji Katowickiej

Parafialna rada duszpasterska (zwana dalej „Radą”) stanowi zgodnie z kan. 536 Kodeksu prawa kanonicznego ciało doradcze, które pod kierownictwem proboszcza parafii – w ramach ustawodawstwa diecezjalnego – pomaga wyłącznie w działalności duszpasterskiej danej wspólnoty parafialnej.
Realizując powyższe zadanie, Rada pomaga w organizacji kultu Bożego, uczestniczy w opracowaniu rocznego planu duszpasterskiego, animuje działalność grup duszpasterstwa specjalistycznego, wspiera prowadzone dzieła apostolatu w parafii, inspiruje działalność charytatywną, troszczy się o podejmowanie inicjatyw duszpasterskich uwzględniających zachodzące przemiany społeczno-kulturowe.
W skład Rady wchodzą trzy grupy członków: z urzędu, mianowanych przez proboszcza parafii oraz wybranych przez parafian (w sumie maksymalnie dwadzieścia pięć osób). Liczba członków Rady pochodzących z wyboru dokonanego przez wspólnotę wiernych nie może być mniejsza od liczby członków mianowanych przez proboszcza.

Członkami Rady mogą być jedynie praktykujący katolicy, którzy przyjęli sakrament bierzmowania i są znani z nienagannych postaw moralnych.
Z urzędu należą do Rady:

proboszcz, pełniący równocześnie funkcję przewodniczącego Rady;
wikariusze pracujący w danej parafii;
delegatka sióstr zakonnych pełniących posługę w danej parafii;
przedstawiciele osób świeckich włączonych na stałe do posługi duszpasterskiej w parafii (reprezentant katechetów, organista, kościelny).

Z mianowania proboszcza do Rady należą:

przedstawiciele ruchów, wspólnot modlitewnych, nadzwyczajnych szafarzy komunii świętej i stowarzyszeń katolickich działających w danej parafii;
przedstawiciele poszczególnych grup wymienieni wyżej zostają wyłonieni w wyniku konsultacji między członkami danej grupy; wśród nich powinni być także przedstawiciele młodzieży.

Zależnie od wielkości parafii i stopnia zaangażowania wiernych liczba członków Rady wybranych przez parafian wynosi od sześciu do dwunastu osób. Ich dokładną liczbę określa proboszcz, uwzględniając aktualną sytuację parafii.
Zastępca przewodniczącego Rady (proboszcza) zostaje wybrany na jej pierwszym posiedzeniu zwykłą większością głosów. Może nim być jedynie osoba świecka. Jeśli dwaj kandydaci uzyskają jednakową liczbę głosów, przeprowadza się osobne głosowanie jedynie nad wyłonioną dwójką. Jeśli ponownie uzyskają oni jednakową liczbę głosów, zastępcą przewodniczącego zostaje starszy wiekiem. Podczas pierwszego posiedzenia spośród członków zostaje wybrany sekretarz Rady, którego obowiązkiem jest prowadzenie protokołów ze wszystkich zebrań Rady.
Członkowie Rady składają na ręce proboszcza następujące przyrzeczenie: „Ja NN, powołany na członka parafialnej rady duszpasterskiej, przyrzekam wobec Boga, że powierzoną mi funkcję będę wykonywał według najlepszej swej woli, zgodnie z moim sumieniem i z przepisami prawa kościelnego. W szczególności przyrzekam, że w miarę swych sił i z poczuciem odpowiedzialności będę wspomagał proboszcza w działalności duszpasterskiej, mając na względzie tylko chwałę Bożą i dobro Kościoła. Tak mi dopomóż Bóg! Amen”.
Częstotliwość zebrań Rady zależy od aktualnych potrzeb duszpasterskich. Zebrania powinny się odbywać minimum raz na kwartał. Zebrania takie zwołuje przewodniczący, przekazując zaproszenia przynajmniej dwa tygodnie przed zebraniem. Mogą być również zwoływane zebrania nadzwyczajne, kiedy połowa członków Rady wyrazi takie życzenie na piśmie skierowanym do sekretarza Rady.
Ze względu na doradczy charakter Rady w przypadku rozbieżności zdań między proboszczem a członkami Rady sprawę rozstrzyga proboszcz po uprzedniej konsultacji z ordynariuszem miejsca.
Zaleca się, by każdy członek Rady uczestniczył przynajmniej raz w roku w dowolnych, wybranych przez siebie, co najmniej trzydniowych rekolekcjach zamkniętych.
Kadencja Rady trwa pięć lat. Poszczególni członkowie mają możliwość wcześniejszej rezygnacji ze swego członkostwa.

W przypadku sformułowania uzasadnionych zarzutów personalnych wobec poszczególnych członków mogą oni zostać wykluczeni z Rady wyłącznie wówczas, jeśli wniosek taki uzyska dwie trzecie głosów obecnych podczas posiedzenia członków Rady.
W przypadku śmierci, zmiany miejsca zamieszkania członka Rady pochodzącego z wyboru parafian albo z powodu wyjazdu z terenu parafii na stałe lub na dłużej niż sześć miesięcy na jego miejsce pozostali członkowie Rady zwykłą większością głosów wybierają nowego członka.
W przypadku śmierci lub zmiany miejsca zamieszkania członka Rady pochodzącego z nominacji na jego miejsce przewodniczący mianuje nowego członka Rady.

W przypadku zmiany urzędowych członków Rady kadencja pozostałych członków nie ulega skróceniu. Rada funkcjonuje więc mimo zmian na stanowiskach proboszcza i księży wikariuszy.

Kadencji Rady nie przerywa śmierć proboszcza.
Nowy proboszcz, po sześciu miesiącach od dnia objęcia parafii, może wystąpić do dziekana z wnioskiem o rozwiązanie dotychczasowej Rady i o zarządzenie nowych wyborów do Rady.
Decyzję o ewentualnym rozwiązaniu Rady może podjąć jedynie Arcybiskup Metropolita Katowicki po wnikliwym zbadaniu sytuacji.

Posiedzenia Rady nie mają z reguły charakteru publicznego, ale pomimo tej zasady można na nie zapraszać ekspertów i konsultantów z głosem doradczym.
Maksymalna długość uczestnictwa w Radzie wynosi dwie kadencje, to znaczy dziesięć lat.